Ya­rım­­ke­­çi­ri­ci­­lər fizikası üzrə nüfuzlu alim

Strateji Elmi Tədqiqatlar Mərkəzi “Görkəmli alimlər” rubrikası çərçivəsində xalqımızın yetişdirdiyi alimlərimizin həyatı, elmi və təşkilati fəaliyyətini ictimaiyyətə təqdim edir.

Əli­yev Maq­sud İs­fən­di­yar oğ­lu

Əli­yev Maq­sud İs­fən­di­yar oğ­lu 27 av­qust 1924-cü il­də Tbi­li­si şə­hə­rin­də ana­dan ol­­muş­­dur. 1941-ci il­də Tbi­li­si Döv­lət Uni­ver­­si­te­ti­nin Fi­zi­ka-ri­ya­ziy­yat fa­kül­tə­si­nə da­xil ol­muş, 1943-1945-ci il­lər­də Bö­yük Və­tən mü­ha­ri­bə­sin­də iş­ti­­ra­kı ilə əla­qə­dar təh­si­li ya­­rım­çıq qal­mış və mü­ha­ri­bə­dən son­ra 1950-ci il­də Azər­bay­can Döv­lət Uni­ver­si­te­ti­ni bi­tir­­miş­dir.

O, 1957-ci il­də “Yod aşqarlarının selenin fiziki xassələrinə təsiri” mövzusunda na­mi­zə­dlik, 1966-cı il­də “Legirə olunmuş yarımkeçiricilərin istilikkeçirməsi” mövzusunda dok­to­rluq dissertasiyalarını müdafiə etmiş, 1967-ci il­də pro­­fes­sor el­mi adını­ al­mış, 1969-cu il­də AMEA-nın müx­bir üz­vü, 1980-ci il­də hə­qi­qi üz­vü se­çil­miş­dir.

1961-ci il­də AMEA-nın Fi­zi­ka İns­ti­tu­tun­da baş el­mi iş­çi, son­ra Ya­rım­­­ke­çi­ri­ci­­lər­də və ya­rım­ke­çi­rici na­nost­ruk­tur­lar­da kö­çür­mə ha­di­sə­lə­ri la­bo­ra­to­ri­­ya­sı­nın mü­di­ri ol­muş, öl­kə­nin bir sı­ra təh­sil oca­ğın­da pe­da­qo­ji fəa­liy­yət gös­tər­miş, AMEA-nın Fi­zi­ka-Ri­ya­ziy­yat və Tex­ni­ka Elm­lə­ri Böl­mə­­si­nin aka­de­mik-ka­ti­bi­nin müa­vi­ni, elə­cə də Fi­zi­ka İns­ti­tu­tun­da Ümu­mi sek­to­run rəh­bə­ri və­zi­fə­lə­rin­də ça­lış­mış­dır.

M.Əli­yev klas­sik ya­rım­ke­çi­ri­ci­lər olan se­len, ger­ma­ni­um, si­li­si­um, A3B5 tip­li ya­rım­ke­çi­ri­ci bir­ləş­mə­lər və on­lar əsa­sın­da bərk məh­lul­­lar­da, ev­tek­­ti­­ka­­lar­da kö­çür­mə ha­di­sə­lə­ri­nin təd­qi­qi ilə məş­ğul­dur. Onun rəh­bər­li­yi ilə ya­rım­­ke­­çi­ri­ci­­lər­də elekt­ron və fo­non pro­ses­lə­ri, zo­laq qu­ru­lu­şu öy­rə­nil­­miş, bə­zi ya­rım­­­ke­çi­­ri­ci-me­tal ev­tek­ti­ka­la­rın­da if­rat­ke­çir­mə və Co­zef­son ef­fek­ti təd­qiq olun­­muş­dur. İlk də­fə ola­raq A3B5 bir­ləş­mə­lə­ri və on­la­rın bərk məh­­lul­­la­rı­nın is­ti­lik ke­çir­mə­­si­nin təd­qi­qi­nə da­ir iş­lə­rə rəh­bər­lik et­miş­dir.

M.Əli­yev 350-dən ar­tıq mə­qa­lə­nin, 30 mü­əl­lif­lik şə­ha­dət­na­mə­si­nin və pa­ten­tin mü­əl­li­fi­dir. Onun rəh­bər­li­yi ilə 35 fəl­sə­fə dok­to­ru, 7 elm­lər dok­to­ru hazırlanmışdır.

M.Əli­yev 1998-ci il­dən Azər­bay­can “Lütfi Za­də ir­si və sü­ni in­tel­lekt” və “Si­murq” Azər­bay­can Mə­də­niy­yət As­so­sia­siya­la­rı­nın vit­se-pre­zi­den­­ti, Bey­­nəl­xalq Ekoe­ner­ge­ti­ka Elm­lər Aka­de­mi­ya­sı­nın və İn­tel­lek­­tu­al İn­ki­şaf prob­lem­lə­ri Bey­nəl­xalq Elm­lər Aka­de­mi­ya­sı­nın hə­qi­qi üz­vü ol­muş­dur.

M.Əli­yev “Şöh­rət” or­de­ni (2004), “Al­ma­ni­ya üzə­rin­də qə­lə­bə” me­da­lı (1946), “Və­tən mü­ha­ri­bə­si” or­de­ni (1985), “Xalq­lar dost­lu­ğu” or­de­ni (1986) almış, Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın “Əmək­dar elm xa­di­mi” (1989) fəxri adına layiq görülmüş, “aka­­de­mik Yusuf Məm­­mə­də­li­yev” adı­na mü­ka­fat və me­dal (1994), “Sül­hün sə­fi­ri” bey­nəl­xalq dip­lo­mu (2003) ilə təl­tif olun­muş­dur.

Akademik Maq­sud Əli­yev 2016-cı il­də Bakı şəhərində və­fat et­miş­dir.